

Taboe doorbreken
In Nederland zijn er 1,8 miljoen mensen met een verslavingsprobleem. Van hen heeft 77 procent een baan. Gemiddeld verzuimen zij 45 procent meer dan andere medewerkers. Hun productiviteit ligt 30 tot 70 procent lager. Een serieus en kostbaar probleem dus!
Tekst: Pascale Warners, ComPas tekst en redactie
“Verslaving is een chronische, progressieve en uiteindelijk vaak terminale ziekte”, zegt Marian Ruisch van Ruischcoaching Recovery & Re-integratie. Tijdens een DGA-bijeenkomst bij Werkse! in Den Hoorn vertelt ze openhartig over de verslaving van haar man en over haar werk als coach van verslaafden in herstel. “Verslaving is de ziekte van de leegte. Er is een enorme behoefte aan verbinding. Mijn missie is het taboe op verslaving te doorbreken.”
Zelfmanagement
Om te begrijpen wat er gebeurt bij een verslaving, geeft gedrags- en leiderschapscoach Robert Douma van Brain Performance uitleg over de werking van de hersenen. Hij vertelt dat het brein grofweg onderverdeeld kan worden in drie delen. “Het reptielenbrein regelt je primaire lichaamsfuncties, zoals de hartslag, ademhaling en spijsvertering. De amygdala, ook wel het limbisch systeem of zoogdierenbrein genoemd, waarschuwt voor gevaar en zorgt voor een vecht-vluchtreactie. Je denkt dat je hier een vrije keuze in hebt, maar het 40.000 jaar oude zoogdierenbrein reageert automatisch op bedreigingen, zoals een boze e-mail. De cortex is het planningssysteem van de hersenen. Zelfmanagement is het maken van bewuste keuzes. Er is dan een samenspel tussen de cortex en het zoogdierenbrein. Bij verslaving wordt de cortex uitgeschakeld.”
Ieder mens is volgens Douma pijnvermijdend en genotzoekend. “We zijn sociale wezens en kunnen niet zonder elkaar. Het is een veelvoorkomende reactie om pijn niet te willen voelen en deze te verdoven. Bijvoorbeeld door heel hard te werken, sporten of internetten. Passie en bevlogenheid hebben een keerzijde. Dan gaat het vaak over afhankelijkheden.”
Niet te stoppen
“Verslaving is een hersenziekte waarbij de stopknop kapot is”, vult Ruisch aan. “Het beloningssysteem is in de war. Mensen die niet kunnen stoppen met het een, kunnen dat vaak ook niet met het ander. Ze zijn obsessief/compulsief en getraumatiseerd. De verslaving beheerst uiteindelijk hun hele leven en raakt alle levensgebieden.” Volgens Ruisch is het lastig te herkennen of iemand verslaafd is. Toch loont het de moeite als werkgever alert te zijn op bepaalde symptomen. Bijvoorbeeld als iemand vaak te laat komt of op het laatste moment afzegt, regelmatig kortdurend ziek is, slordig is in het werk, wisselende stemmingen heeft, gestrest is en in een isolement leeft. Iemand die verslaafd is, schaamt zich vaak zo dat hij niet gauw om hulp durft te vragen. Slechts 10 procent bezoekt uiteindelijk een verslavingskliniek. Voordat het zover komt, is er al veel kwaad geschied.
In interactie met de DGA’s blijkt dat het onderwerp iedereen raakt. In totaal geven 21 van de bijna 40 aanwezigen toe dat ze enige vorm van verslaving hebben. Toch is er ook weerstand om het over dit onderwerp te hebben. “Ik heb het gevoel dat mij een probleem wordt aangepraat”, zegt een van de DGA’s. Een ander vraagt zich openlijk af of je van een verslaving spreekt als je drie of vier dagen in de week een paar glazen alcohol drinkt. Twee DGA’s vertellen hoe zij medewerkers ondersteunen om van hun verslaving af te komen. Douma concludeert dat de kosten voor de gezondheidszorg en het productiviteitsverlies alleen maar oplopen als het probleem niet wordt aangepakt. “Als we kijken naar de kosten voor werkgevers, dan zit hier het lek.”
Boektitels
Lammert Kamphuis: Filosofie voor een weergaloos leven
Pierre Capel: Het Emotionele DNA. Gevoelens bestaan niet, zij ontstaan
Remco Claassen & Mayta Braun: Ik
Ronald van der Molen: De kracht van organisch leiderschap
Heb je behoefte om met een klein groepje DGA’s verder te praten over dit onderwerp? Stuur dan een reactie naar drost@vno-ncwwest.nl. Enkele DGA’s gaven aan concrete tips te hebben voor personen die kunnen helpen dit probleem aan te pakken binnen je bedrijf. Interesse in deze gegevens? Laat het dan weten!