Regio Rotterdam 11 november 2025
De paradox van de Nederlandse politiek: korte termijn denken versus lange termijn investeringen.
Nederland schermt graag met percentages: 5% van het nationaal inkomen voor Defensie, waarvan 1,5% voor infrastructuur en weerbaarheid, en 3% voor onderzoek en innovatie. Maar achter die cijfers gaat een ongemakkelijke realiteit schuil. Wordt er écht extra geïnvesteerd in de toekomst van ons land, of worden bestaande uitgaven slim herverpakt om internationale afspraken af te vinken? Die vraag staat centraal in dit opiniestuk.
Tijdens de NAVO-top in Den Haag spraken de regeringsleiders af om 5% van hun nationaal inkomen aan Defensie te besteden. Op aandringen van Mark Rutte mogen Europese NAVO-landen daar 1,5% van inzetten voor ‘brede weerbaarheid’, waaronder infrastructuur. Gemeenten, provincies en ondernemers hebben genoeg ideeën waar dat geld naartoe kan.
Dat die 5% vooral bedoeld was om Trump te paaien, begrijpt iedereen. Maar dat de minister van Financiën vlak voor het zomerreces zei dat het “totaal onrealistisch” is om miljarden extra uit te geven, is zorgwekkend. Veel infraprojecten liggen al stil omdat ze moeten concurreren om een veel te kleine pot. Denk aan de Noord/Zuidlijn en de Lelylijn, die tegen elkaar worden uitgespeeld. Opeenvolgende regeringen hebben bovendien eerder geld weggehaald bij grote projecten. Terwijl gemeenten en bedrijven blijven waarschuwen: Nederland loopt vast. De Algemene Rekenkamer waarschuwde bovendien dat het tekort Rijkswaterstaat voor de instandhouding van het (vaar)wegennet en spoor toegenomen en groter is dan gedacht. Er is helemaal geen ruimte voor de aanleg van nieuwe infrastructuur. Terwijl grote investeringen in infrastructuur juist keihard nodig zijn en daar komen nu nog de weerbaarheidsinvesteringen bovenop.
Zeggen dat er al genoeg projecten bestaan die onder de 1,5% kunnen vallen, doet geen recht aan de werkelijkheid. Het gaat níet om heretiketteren, maar om écht extra investeren in veiligheid, weerbaarheid en economische kracht.
Een artikel in Binnenlands Bestuur liet onlangs zien hoe gemeenten en de provincie Noord-Holland lobbyen voor projecten als de A8-A9-verbinding en de N9. De auteur waarschuwde dat ze zich niet rijk moeten rekenen. Terecht: zolang Den Haag percentages als decor gebruikt, blijft het geld onzeker.
Ook bij R&D is het verschil tussen ambitie en realiteit duidelijk. De minister van Economische Zaken roept op om de afgesproken 3%-norm voor R&D te halen. Het bedrijfsleven draagt twee derde van de investeringen, de overheid één derde. Cruciaal voor onze kenniseconomie. Maar eerder haalde het kabinet geld weg bij het Groeifonds om de benzineaccijns incidenteel te verlagen. Een schoolvoorbeeld van korte termijn boven lange termijn. Het huidige 3%-actieplan is een stap vooruit, maar alleen als het wordt verankerd in volgehouden programma’s. Om aan 3% te komen is €14,9 miljard aan publieke investeringen nodig. Zonder meerjarig beleid gaan we dit doel nooit halen.
Op verzoek van het huidige demissionaire kabinet werkt de voormalig CEO van ASML Peter Wennink aan een advies voor een investeringsagenda voor Nederland. Het Nederlandse antwoord op het Draghi-rapport en gericht op het versterken van het investeringsklimaat en toekomstig verdienvermogen. Want het gaat niet goed met het Nederlandse ondernemings- en investeringsklimaat, zo waarschuwde VNO-NCW-voorzitter Ingrid Thijssen dit weekend nog in een interview met het Financieele Dagblad. Volgens haar is het investeringsklimaat sinds 2018 in een vrije val geraakt en moet een nieuw kabinet snel met een gerichte investeringsagenda komen.
Het lijkt tijdens de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen maar weinig te gaan over onze economie, terwijl er veel op het spel staat: ons verdienvermogen en onze welvaart. De vraag is dus: kiest het volgende kabinet na 29 oktober voor window dressing en labelt het bestaande uitgaven slim als onderdeel van de 5% of 3%, of durft het écht te investeren? In veiligheid, infrastructuur, onderwijs en innovatie. Investeringen die ondernemers vooruithelpen en ons land sterker maken.
Want één ding is zeker: onszelf voor de gek houden is misschien nog wel de slechtste investering van allemaal.
Rogier Krabbendam
Directeur VNO-NCW West
