Een beleidsarme Miljoenennota van een dubbel-demissionair kabinet-Schoof. Na Prinsjesdag duiken we bij Hét Miljoenenontbijt in De Doelen traditiegetrouw in de kabinetsplannen en de economische ontwikkelingen. Wat betekent het voor het bedrijfsleven? Voor een volle zaal ondernemers en werkgevers gingen genodigden met elkaar in gesprek.
Mai Elmar, Voorzitter van het bestuur VNO-NCW Regio Rotterdam & regio:
“Vorig jaar was er op ons Miljoenenontbijt nét een nieuw kabinet; nu is er een demissionair kabinet met verkiezingen in oktober. De toestand in de wereld is zorgelijk; er is onstabiliteit, angst, veel leed en onzekerheid. Die onzekerheid treft ook Nederland. De afgelopen zes jaar is er feitelijk maar anderhalf jaar een kabinet dat ingewerkt aan het regeren is geweest. Dat komt de betrouwbaarheid niet bepaald ten goede. De resultaten van de Prinsjesdagpeiling 2025 liegen er niet om. Twee derde van de ondernemers in Zuid-Holland zien regeldruk als het grootste knelpunt, de helft benoemt belastingen, premies en hoge loonkosten. 90% van de ondernemers is ontevreden over de stabiliteit van politiek en bestuur. 82% vindt dat politiek en bestuur onoverzichtelijk, 62% ziet de komende kabinetsperiode somber in. Nog immer staan dezelfde nijpende onderwerpen op de agenda: stikstof, belasting en btw, regeldruk, gebrek aan een lange termijnvisie en oog voor kunst, cultuur, sport én onderwijs.
VNO-NCW is 125 jaar geleden opgericht dat weerspiegelt continuïteit en betrouwbaarheid. We komen op voor werkgeversbelangen met oog voor sociale én economische stabiliteit. Alles is in feite economie, maar niet alles is geld. Ook dát begrijpen wij door sociale én economische stabiliteit voor te staan. VNO-NCW vertegenwoordigt zo’n 300.000 ondernemingen; dat is circa 90% van de private sector middels van 150 brancheorganisaties en 190 direct aangesloten ondernemingen. Voorzichtig berekend vertegenwoordigd dit zo’n 5 miljoen mensen. VNO-NCW en haar ondernemers staan voor stabiliteit, vertrouwen en fatsoen en hebben geen politieke kleur, kortom een betrouwbare partner om aan tafel te hebben.
29 oktober gaat Nederland naar de stembus. Nederland kan zich geen nieuwe periode van politieke stilstand veroorloven en heeft snel behoefte aan een stabiel kabinet dat voorspelbaar en navolgbaar beleid voert, met oog voor de concurrentiepositie en het investeringsklimaat. Nederland drijft op ondernemers en industrie. Zonder ondernemingen geen banen, minder gemeenschapsgeld en weinig toekomstperspectief. Laten we de ondernemers kracht bundelen en benutten om gezamenlijk orde op zaken te stellen. Wij zijn niet de vijand. Wij vertegenwoordigen stabiliteit.”

Barbara Baarsma - Chief Economist bij PwC en hoogleraar Economie aan de UvA:
“Iedereen wil het: het woningtekort oplossen, de zorg toegankelijk houden, onze defensie moderniseren, Nederland klimaatbestendig maken en eindelijk investeren in wegen en het elektriciteitsnet. De brede welvaart die we nu nog hebben, willen we behouden. Over het doel is opvallend veel overeenstemming, ondanks polarisatie. Wat ontbreekt is politiek leiderschap dat de route uitstippelt én vasthoudt. Business as usual is geen optie meer: zonder koerswijziging stagneert de economie en verdwijnen de middelen om onze welvaart te behouden. Om te behouden wat we hebben, moeten we vernieuwen. De knelpunten zijn duidelijk: arbeidstekort, ruimtegebrek, beperkte milieugebruiksruimte en achterstallige infrastructuur. Hoogproductieve bedrijven lopen vast doordat arbeid, ruimte en ecologische draagkracht worden bezet door laagproductieve activiteiten. Willen we de economie laten groeien, dan moeten we deze schaarse factoren herverdelen naar toekomstbestendige, productieve sectoren.”
“Dat vraagt om generiek randvoorwaardelijk beleid, niet om industriepolitiek. De overheid moet niet bepalen welke sectoren blijven, maar wél duidelijke spelregels stellen. Denk aan verhandelbare emissierechten voor stikstof, hogere prijzen van watergebruik, striktere milieunormen en centrale regie op de ruimtelijke ordening. Ook betere bescherming van arbeidsmigranten, een hoger minimumloon (mits losgekoppeld van de aow) en investeringen in onderwijs en R&D zijn cruciaal om productiviteit te verhogen. Dit maakt laagproductieve activiteiten minder aantrekkelijk en dwingt tot innovatie. Het ondernemingsklimaat staat echter onder druk door inconsistent beleid, afnemende uitvoeringskracht en dalende onderwijskwaliteit. Juist nu is politieke moed nodig om een koers te kiezen. Alleen zo kunnen we de brede welvaart behouden en een toekomstbestendige economie bouwen.”
Vincent Karremans (VVD), minister van Economische Zaken:
“Het is een beleidsarme Miljoenennota, dat is zo afgesproken met het parlement. Het kabinet leunt op 32 zetels in de Tweede Kamer, twee partijen zijn binnen een jaar weggelopen. Dat is superslecht voor de economie en alle andere terreinen die we belangrijk vinden, van onderwijs tot en met veiligheid. We willen na de verkiezingen op 29 oktober een stabiel kabinet dat de rit uitzit. Als ondernemer wil je weten waar je aan toe bent en investeren voor de lange termijn. Op Prinsjesdag vliegen de miljarden je om de oren, maar het moet eerst wel allemaal opgehaald worden bij ondernemers. Het begint in de economie. Ik ben nu drie maanden minister van Economische Zaken. Ik heb een paar prioriteiten, waaronder de aanpak van de regeldruk en de ruimte voor de industrie, ondernemerschap, die onder druk staat; op 2,5% van Nederland – bedrijven- en industrieterreinen, verdienen we 60% van ons geld. Dat verdedigen is een hele kluif.”

Tim Versnel – loco-burgemeester en wethouder werk & inkomen, Nationaal Programma Rotterdam Zuid, EU-arbeidsmigranten, Stadsbrug en Dierenwelzijn:
“We zijn blij met de beperking van de CO2-heffing. Daar heeft Rotterdam nadrukkelijk voor gepleit. Daarmee laat het kabinet zien het serieus te nemen. Het is een eerste kleine stap. Verder lijkt het land toe aan een peptalk. We hadden een premier die dat deed, die vertelde wat wel goed ging. Daar put je als land dan vertrouwen uit. We zeggen hier nog altijd: Rotterdam make it happen. We zijn een stad van ‘Kom op, schouders eronder!’ We spreken elkaar moed in. Dat is ook een belangrijk aspect van een investerings en -ondernemersklimaat.”
Tim Versnel, loco-burgemeester en wethouder:
“Minder goed begrepen in Den Haag heeft men de stikstof; wat heel belangrijk is voor de haven. De woningmarkt zit vast, we willen meer massa en tempo maken. Arbeidsmigratie heeft impact in onze stad; er worden middelen vrijgemaakt om de ergste misstanden aan te pakken. We willen substantieel kunnen handhaven op de woning- en arbeidsmarkt. Er gaat zoveel mis dat dat ten koste gaat van de kwaliteit van leven van mensen in buurten waar het al het moeilijkste is.”
Dave Maasland – CEO ESET en bestuurslid VNO-NCW Rotterdam:
“Regeldruk moeten we op alle vlakken beter gaan regelen. Of het gaat om weerbaarheid, milieu of wat kan je bijdragen als ondernemer. Niet weten wanneer wetgeving ingaat, hoe het wordt gehandhaafd, het ontbreken van concrete stappenplannen, maakt het lastig. Bij geen enkele ondernemer is het onwil om fatsoenlijk te ondernemen en te willen voldoen aan de regels. We hebben compliance officers en consultants nodig om te snappen wat er van ons verwacht wordt.”
Vincent Karremans, minister van Economische Zaken:
“Als ondernemer heb ik die regeldruk zelf ervaren. Alleen al de UBO-formulieren! In de politiek werd altijd gezegd: ‘voor elke nieuwe regel gaat een oude weg.’ Maar dat gebeurde dat nooit. We kijken nu voor het eerst naar de kern waar die regeldruk vandaan komt. Die is deels te wijten aan het geloof in de maakbaarheid: zodra er een probleem is, maken we een nieuwe regel, en daarmee zou het opgelost moeten zijn. Het gevolg: nog meer regels voor goedwillende ondernemers. Ook het beeld dat overheid en politiek hebben van ondernemers speelt mee: daar zit veel wantrouwen. Zowel in de politiek als in de samenleving is er de neiging om elk risico tot in de kleinste details uit te bannen. Maar dat is simpelweg onmogelijk.”
Eric Otto - CEO Facilicom Group:
“Het veranderen van de regels rijdt ons in de wielen. We hadden een business unit opgericht voor warmtepompen, gestimuleerd door het vorige kabinet, maar nu hebben we te maken met dit kabinet. Veranderende regels hebben enorme impact op de werkvloer. Ik werk elke vrijdag mee en spreek veel mensen die het best moeilijk hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. Ze hebben meerdere baantjes. We proberen deze mensen maximaal te ondersteunen. Nodig is een leefbaar inkomen en jezelf blijven ontwikkelen met een opleiding.”
Barbara Baarsma - Chief Economist bij PwC en hoogleraar Economie van de UvA:
“Bezuinigingen op onderwijs en wetenschap zijn ronduit desastreus voor het toekomstig verdienvermogen van Nederland. Dat geldt ook voor de bezuinigingen voor innovatie en de fondsen die juist met een langetermijnvisie waren ingesteld – waar bedrijven, wetenschap en kennisinstellingen hun onderzoek en R&D op hadden afgestemd. Onderwijs en R&D zijn dé motoren van toekomstige welvaart. Onderwijs wordt als sluitpost gebruikt, terwijl het een investeringsgoed is.”

Wethouder Tim Versnel:
“In Rotterdam investeren we al 13 jaar in extra lesuren voor kinderen in Rotterdam-Zuid. Er is de grootste sociaal-economische achterstand van heel Nederland. Toen kreeg 30% van de kinderen aan op havo/vwo-advies en nu was afgelopen jaar 50%. Dat komt omdat we consistent met rijk en gemeente investeren in 10 uur extra lessen en in de kwaliteit van schoolbeschikking.”
Dave Maasland – CEO ESET en bestuurslid VNO-NCW Rotterdam:
“Investeren in digitale vaardigheden in het basisonderwijs en in innovatie levert op lange termijn veel op: hogere arbeidsproductiviteit en een concurrerende economie. Investeren in deze kennis in het basisonderwijs betaalt zich op de lange termijn terug. Technologie, en vooral kunstmatige intelligentie, kan onze arbeidsproductiviteit verhogen en ons helpen grote maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. Daarvoor is wel meer regie nodig: een versnelling van de nationale digitaliseringsstrategie, betere coördinatie tussen ministeries en een gezamenlijke focus op kansen in plaats van alleen bedreigingen. Zo blijven we als economie concurrerend en maken we mensen digitaal weerbaarder.”
Uitsmijter van Dave Maasland – CEO ESET:
“Deze tijd vraagt om verbeeldingsvermogen. Denk in scenario’s voor uw eigen onderneming.”
Uitsmijter van wethouder Tim Versnel:
“Wij kunnen het nog steeds!”
Uitsmijter van Barbara Baarsma - Chief Economist bij PwC:
“Geef de minister een regel mee die hij kan afschaffen. De ervaring leert dat er veel wordt gemopperd op regels, maar dat het stil blijft als je een hele specifieke Top-3 vraagt.”
Uitsmijter Eric Otto - CEO Facilicom:
“Het grote gat tussen burger en politiek moeten we dichten. Dat is echt cruciaal. We moeten het samen doen, zoals de koning zei: werk, wijk en woning. Als bedrijfsleven kunnen we daarbij helpen.”
Uitsmijter van minister Vincent Karremans:
“We hebben nu ingezoomd op de Miljoenennota. Ik wil eraan toevoegen dat we onderdeel zijn van Europa. Heel belangrijk voor de toekomst van ons land, zeker als het gaat om de economie. Er wordt weleens gemopperd op Europa, maar als er één land is dat baat heeft bij meer Europese samenwerking, een sterkere interne markt, is het Nederland.”
Afsluiting met gedicht Ahmed Aboutaleb (voorgedragen door Lisette Tanis, bestuurslid VNO-NCW Rotterdam & Regio):
Laten we een wandeling maken door de stad
We hoeven niks te zeggen
De stilte is genoeg, om elkaar te verstaan.
Laten we voorbijgangers groeten.
We hoeven geen praatje te maken
Eén blik is genoeg, om een brug te slaan
Laten we de handen in de mouwen steken
We hebben geen gereedschap nodig
Een arm om de schouder is genoeg
om samen sterk te staan

De foto’s tijdens het ontbijt zijn gemaakt door Mirjam Lems en te bekijken via deze link.
Het ontbijt wordt georganiseerd door VNO-NCW Rotterdam & Regio Rijnmond, PwC en Facilicom Group.
