Als VNO-NCW West onderschrijven wij de invoering van zero-emissiezones (ZE-zones) als een noodzakelijke stap naar schonere lucht, een betere leefomgeving, en toekomstbestendige logistiek. Sinds het Klimaatakkoord zijn we in gesprek met gemeenten en brancheorganisaties om ervoor te zorgen dat de invoering haalbaar en eerlijk is voor ondernemers.
Onze uitgangspunten zijn altijd geweest:
- Faciliteren van voorlopers die al investeren in duurzame voertuigen en oplossingen.
- Ondersteunen van achterblijvers die nog niet kunnen voldoen aan de eisen, met behulp van ruimhartige ontheffingen en overgangsregelingen.
- Een gelijk speelveld creëren waarin ondernemers op basis van heldere en consistente regels kunnen opereren.
Toch maken recente ontwikkelingen in de landelijke politiek de situatie nodeloos ingewikkeld. Laat ons duidelijk zijn: het ligt niet aan u als u door alle tegenstrijdige berichten het overzicht kwijt bent. Met dit artikel schetsen wij de situatie zo duidelijk mogelijk voor u. Wij blijven ons inzetten voor een betrouwbare overheid met voorspelbaar beleid en goede communicatie op zowel regionaal als landelijk niveau.
Wat zijn de regels?
De ZE-zones worden vanaf 1 januari 2025 stapsgewijs ingevoerd in 14 Nederlandse steden. Het doel van deze zones is om stadslogistiek duurzamer te maken door de uitstoot van schadelijke stoffen te verminderen. De invoering is bewust gefaseerd om ondernemers de tijd te geven zich aan te passen aan de nieuwe eisen en hun bedrijfsvoering hierop in te richten.
In eerste instantie zullen dieselbestelbussen van emissieklasse 4 of lager niet meer toegelaten worden in de ZE-zones. Dieselbestelbussen van emissieklasse 5 behouden toegang tot 2027, terwijl voertuigen van emissieklasse 6 nog tot 2028 toegang krijgen. Voor vrachtwagens geldt een langere overgangsregeling: afhankelijk van de specifieke situatie mogen deze voertuigen tot 2030 blijven rijden in de ZE-zones.
Ondernemers die in bijzondere omstandigheden verkeren, zoals netcongestie, een dreigend faillissement, een aankomend pensioen of het ontbreken van geschikte uitstootvrije voertuigen, kunnen een ontheffing aanvragen. Ook zijn er dagontheffingen beschikbaar voor bedrijven die slechts 12 keer per jaar toegang tot de zones nodig hebben. Voor uitzonderlijke voertuigen, zoals mobiele kranen, is momenteel een aparte regeling in ontwikkeling.
Daarnaast is afgesproken dat in de eerste vier maanden na de invoering van de zones alleen waarschuwingen worden uitgedeeld en nog geen boetes. Dit geeft ondernemers extra ruimte om hun zaken op orde te krijgen zonder direct met sancties geconfronteerd te worden. Sommige gemeenten bieden bovendien aanvullende ondersteuning, waaronder advies via mobiliteitsmakelaars en subsidies voor de overstap naar uitstootvrije voertuigen.
Om ondernemers verder te ondersteunen, zijn er verschillende hulpmiddelen beschikbaar, zoals een online kentekencheck. Hiermee kan worden gecontroleerd of een voertuig de ZE-zone mag betreden. Ook zijn er regionale adviespunten, zoals Zuid-Holland Bereikbaar, waar ondernemers praktische hulp kunnen krijgen bij vragen over het aanvragen van ontheffingen, subsidies, en vrijstellingen
De stand van zaken
Hoewel de gemeenten en brancheorganisaties al sinds 2019 samenwerken om de invoering van de zero-emissiezones soepel te laten verlopen, zorgen recente ontwikkelingen in de landelijke politiek voor onduidelijkheid en verwarring. Staatssecretaris Jansen stelde onlangs voor om de handhaving van de ZE-zones met een jaar uit te stellen en de overgangsregelingen verder te verruimen.
Een belangrijk punt is dat veel ondernemers al hebben geïnvesteerd in uitstootvrije voertuigen of andere duurzame oplossingen, in de verwachting dat de oorspronkelijke afspraken worden nageleefd. Het voorstel van de staatssecretaris ondermijnt deze investeringen en creëert een ongelijk speelveld. Ondernemers die tijdig hebben geïnvesteerd, zien hun concurrentievoordeel verdwijnen, terwijl bedrijven die nog achterlopen de boodschap krijgen dat wachten loont. Dit ondermijnt het vertrouwen in consistent overheidsbeleid. Overigens is de invoering van de ZE-zones gemeentelijk beleid: de staatssecretaris zou de gemeenten alleen kunnen dwingen met een spoed-algemene maatregel van bestuur, maar dat kost tussen de 13 en 63 weken.
Bovendien veroorzaken plotselinge beleidswijzigingen onzekerheid, zowel bij ondernemers als bij gemeenten. Gemeenten hebben jarenlange voorbereidingen getroffen en duidelijke afspraken gemaakt met ondernemersorganisaties. Deze afspraken, die onder meer voorzien in gefaseerde invoering en ruime ontheffingsmogelijkheden, zijn afgestemd op de lokale situatie. Het idee dat de landelijke politiek deze afspraken zomaar kan wijzigen, creëert een beeld van een onbetrouwbare overheid die regels halverwege het spel verandert.
Ondanks de politieke turbulentie blijven de meeste gemeenten vasthouden aan de oorspronkelijke planning. Er zijn afspraken gemaakt over gefaseerde invoering en ondersteuning van ondernemers, wat laat zien dat succesvolle samenwerking mogelijk is als alle partijen consistent blijven. Zonder duidelijke en betrouwbare afspraken wordt het voor ondernemers steeds moeilijker om investeringsbeslissingen te nemen. Al helemaal wanneer mkb-bedrijven grote investigeren proberen te doen voor de lange termijn, zoals elektrische voertuigen. Wij zien nu ook al voorbeelden van bedrijven die, al dan niet tijdelijk, de elektrificatie van hun wagenpark stop zetten.
Afgelopen tijd zijn er meerdere moties ingediend in de Tweede Kamer bij verschillende debatten die voor extra onduidelijkheid zorgden, ook was niet geheel duidelijk wat met sommige moties bedoeld werd. Op 17 december was de laatste stemming in de Tweede Kamer over moties gerelateerd aan de invoering ZE-zones, waaronder een motie van de PVV en de BBB waarin de staatssecretaris wordt opgeroepen om toch gebruik te maken van een (spoed) AMvB om de zones uit- of af te stellen. Deze motie is afgewezen, wat betekent dat het erop lijkt dat niks de gemeenten in de weg staat om op 1 januari de ZE-zones in te voeren.
Praktische tips voor ondernemers
Om u te helpen bij de invoering van de ZE-zones, hebben wij een aantal praktische tips:
- Controleer uw voertuigen:
Gebruik de kentekencheck op Op Weg naar ZES om te zien of uw voertuig toegang heeft tot de ZE-zone.
- Ontheffingen aanvragen:
Heeft u een voertuig dat niet voldoet aan de eisen? Vraag tijdig een ontheffing aan via het landelijk loket van de RDW.
- Subsidies en sloopregelingen:
Veel gemeenten bieden subsidies aan voor de overstap naar uitstootvrije voertuigen.
- Schakel advies in:
Twijfelt u over de beste aanpak? Neem contact op met een logistiek makelaar via opwegnaarzes.nl.
- Blijf op de hoogte:
Houd regionale bijeenkomsten, webinars en informatiemarkten in de gaten. Dit zijn goede gelegenheden om praktische kennis op te doen en vragen te stellen.
Als VNO-NCW West blijven wij ons inzetten voor duidelijkheid en werkbare oplossingen. Heeft u vragen of specifieke knelpunten? Neem contact met ons op via yska@vno-ncwwest.nl.